คอลัมน์เศรษฐกิจคิดง่ายๆ

เขียนก่อนเลือกตั้ง หวังว่ามันคงจะไม่แย่

นสพ.โพสต์ทูเดย์ วันจันทร์ที่ 25 มีนาคม 2562

ในวันที่ผมเขียนบทความนี้ คือวันเสาร์ที่ 23 มี.ค. 2562 ก่อนวันเลือกตั้งทั่วประเทศ ซึ่งอาจจะถือได้ว่าเป็นวันชี้ชะตา วันพิพากษา วันเปิดศักราชใหม่ วันเกิดประเทศ หรือวันแห่งชัยชนะของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งแล้วแต่จะประกาศ กล่าวอ้างกันไป แน่นอนว่าในวันเสาร์นี้อันถือได้ว่าเป็นวันสุกดิบก่อนวันเลือกตั้ง การโหมกระหน่ำการสื่อสาร ไม่ว่าจะเป็นช่องทาง ใดๆ ไปยังผู้มีสิทธิลงคะแนนเลือกตั้ง และไม่ว่าจะใช้สื่อสังคมออนไลน์หรือการใช้สื่อแบบดั้งเดิม แต่พอ 6 โมงเย็นวันนี้ทุกอย่างต้องยุติ และก็รอกับรอหลังปิดหีบลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง สิ่งที่ผมได้ลองนั่งเฝ้าดูกระแสเสียงที่มีการพูดจากันก็เป็นไปต่างๆ นานา ตัวอย่างเช่น

1.ข่าวลือที่ไม่มีที่มาบอกให้พกปากกาสีน้ำเงินไปลงคะแนนเอง เพราะเหตุว่าหมึกที่มาจากปากกาที่ใช้ในหน่วยจะจางหายไปใน 15 นาที ยังไม่ทันที่ข่าวลือนี้จะจางหายไป ก็มีข่าวลือมาแก้ทับว่า “ระวังค่ะ มันมีข่าวมาสร้างความสับสนค่ะ เข้าใจว่าถ้าไม่ใช้ปากกาของสถานที่เลือกตั้ง จะถือว่าที่เรากาไปเป็นโมฆะ เพราะสีหมึกไม่เหมือน” เรื่องแบบนี้มันเกิดได้อย่างไร เราระแวงกันได้ขนาดนี้เลยหรือ สติและปัญญามันหดหายไปไหนกัน คนที่แชร์ก็ใช่ว่าไม่เคยเรียนหนังสือ ทำงานกันจนเกษียณแล้วก็ยังแชร์ข่าวเน่าๆ แบบนี้ได้

2.คำคม ข้อคิด เตือนสติ เช่น คนที่เขาเสนอตัวมาให้เราเลือกนั้นมันช่างบ้าบอคอแตกได้ใจ แต่นั่นคือสิ่งที่คนเลือกคุมไม่ได้ เพราะเขาเหล่านั้น

คือคนเสนอตัวมาให้เราเลือก แต่คนที่ต้องไปเลือกต่างหากที่จะบ้าบอคอแตก ไม่ได้ เราบ้าไม่ได้เพราะมันคือสิทธิ ของเราที่จะถูกใช้และจะถูกอ้างใน ภายหลังจากคนที่เราเลือก สรุปคือ คนบ้าไม่ผิด ผิดที่คนเลือกที่บ้าไปเลือกเขา โดยไม่ไตร่ตรอง ไอ้คำพูดที่บอกไม่รู้ จะเลือกใคร มันไม่ควรเกิดขึ้นในปี พ.ศ.นี้แล้ว

3.มันจะเกิดการปะทะระหว่างกลุ่มที่ยังต้องการแบบเก่าที่ไม่ต้องการเปลี่ยนแปลง หรือถ้าจะเปลี่ยนต้องค่อยๆ เปลี่ยน เพราะอาจยังไม่พร้อมที่จะสูญเสียในสิ่งที่ตนเองคิดว่าจะเสีย (แม้ว่ามันจะยังไม่ชัดว่าจะต้องเสียไปจริงๆ) กับกลุ่มรุ่นใหม่ที่คิดว่าของมันต้องเสี่ยง มันต้องเปลี่ยน มันต้องรื้อใหม่ เพราะทำแบบเดิมๆ มันแก้ปัญหาไม่ได้ มีการยกเอาคำพูดที่ว่า มีแต่คนโง่เท่านั้นที่ทำแบบเดิมซ้ำๆ แล้วคิดว่าจะได้ผลลัพธ์ที่แตกต่างไปจากเดิม เช่น ถ้าเลือกผู้คนในตัวเลือกเดิมซึ่งเป็นคนที่ร่วมก่อ หรือเป็นส่วนหนึ่งของปัญหาก่อนการควบคุมอำนาจ อะไรเป็นหลักประกันว่าปัญหาเดิมๆ จะไม่กลับมา

4.คนที่คิดเรื่องความสงบเรียบร้อยมันก็มีประเด็นที่คิดเห็นแตกต่างกัน กลุ่มหนึ่งก็ระบุว่าชอบคนนี้เพราะทำให้เกิดความสงบ ไม่มีประท้วง เพราะอาจตีความว่าคำว่าสงบคือ เงียบและทำ ไม่ได้ในบางเรื่องที่จะสะท้อนความคิดที่แตกต่าง เช่น ไม่ชอบที่จะให้มีการชุมนุมประกาศข้อเรียกร้องโน่นนี่ ขณะที่อีกฝ่ายบอกว่ามันไม่เรียกว่าสงบ แต่มันคือการบังคับให้เงียบ ไม่ให้แสดงความคิดเห็น บังคับไม่ให้เห็นต่าง หรือ ที่พูดกันมากคือไม่ต้องการให้มีข้อ ขัดแย้ง คือมองข้อขัดแย้งว่าไม่ดี แต่ ทำไมไม่มองว่าถ้าเราทำตนให้เป็นคนมีเหตุผลแล้ว การทำให้ข้อขัดแย้งมีคุณภาพมันจะดีกว่าไหมกับการบังคับให้ลดปริมาณข้อขัดแย้ง ประเทศเรามันควรมีข้อขัดแย้งที่มีคุณภาพ เห็นต่าง ถกเถียง ไม่ใช่โต้เถียงกันแบบเด็กๆ ว่า ถ้าไม่เห็นชอบแบบเดียวกับเราแล้วละก็ เราก็จะเอาของเล่นที่ให้ยืมคืนกลับมา

5.คนที่คิดเรื่องปากท้องเรื่องธุรกิจ การทำมาค้าขาย ต่างก็มองว่าไม่ว่าใครขึ้นมาเป็นรัฐบาล เศรษฐกิจไม่มีวันดี เพราะไอ้คนที่ไม่ได้บริหาร มันก็จะบอกว่าเศรษฐกิจไม่ดี มันเป็นไปไม่ได้ที่จะไปชมฝ่ายตรงข้าม มันคือต่างคนต่างกล่าวหาฝ่ายตรงข้ามนั่นเอง ป่วยการจะไปฟัง เอาเวลาไปทำมาหากิน เพราะไม่ว่ามันจะเป็นอย่างไรหน้าที่ของธุรกิจคือต้องอยู่ให้รอด ถ้าคนทำธุรกิจ ทำตัวเองไม่ดีตัวเองก็ไม่รอด พี่ๆ หลายคน ที่ผมรู้จักต่างบอกว่า อย่าไปเอาปัญหาประเทศมาเป็นปัญหาตัวเอง เรามีหน้าที่ ตรงไหนก็ทำตรงนั้นให้ดี ดูแลกิจการ ดูแลในส่วนที่เรารับผิดชอบให้ดีก็พอ

เป็นการง่าย ยิ้มได้ ไม่ต้องฝืน เมื่อชีพชื่น เหมือนบรรเลง เพลงสวรรค์ แต่คนที่ ควรชม นิยมกัน ต้องใจมั่น ยิ้มได้ เมื่อภัยมา

ภัยทั้งเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ปากท้อง ต่างรอความคิดความอ่าน ชุดเก่า ชุดใหม่ ชุดผสมเก่าใหม่ มาแก้ไข แต่อย่าไปหวังว่าความกินดีอยู่ดีจะเกิดโดยพลัน เพราะประชาธิปไตยหรือ การเลือกตั้งมันคือเครื่องมือที่จะนำไปสู่เป้าหมายคนในประเทศอยู่เย็นเป็นสุข มันไม่ได้หมายความว่ามีเลือกตั้งแล้วจะมีประชาธิปไตยและเกิดความอยู่ดีมีสุขโดยพลันนะครับ

ขอบคุณมากครับ

คอลัมน์ เศรษฐกิจคิดง่ายๆ

จับสัญญาณเสี่ยง ออกกฎคุมเข้ม สินเชื่ออสังหาริมทรัพย์

นสพ.โพสต์ทูเดย์ : วันจันทร์ที่ 4 มีนาคม 2562

บทความวันนี้ อยากจะพูดถึงสิ่งที่ท่านรองผู้ว่าการ ด้านเสถียรภาพสถาบันการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย รณดล นุ่มนนท์ ได้กล่าวไว้ในงานสัมมนา “Property Focus 2019 : โอกาสการลงทุนอสังหาฯ” ซึ่งท่านได้ให้มุมมองความคิดความเห็นให้กับผู้ที่เกี่ยวข้อง ในภาคคนทำธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ ในภาคสถาบันการเงินซึ่งเป็นคนให้กู้ไปซื้อหาอสังหาริมทรัพย์ และภาคประชาชนคนที่อยากมีอสังหาริมทรัพย์เป็นของตัวเอง

สาระและใจความที่สำคัญที่ตัวผมชื่นชอบ และอยากนำมาเสนอต่อท่านผู้อ่านให้เห็นถึงที่มาของเหตุปัจจัยที่ทำไมทางการหรือธนาคารกลางต้องออกมาตรการ

ความสำคัญมันน่าจะมาจากข้อความตอนนี้ครับ คือว่า ภาคอสังหาริมทรัพย์เป็นภาคธุรกิจที่มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ โดยมีขนาดประมาณ 6% ของ GDP มีความเชื่อมโยงด้านการผลิต และการจ้างงานกับธุรกิจที่เกี่ยวเนื่อง เช่น ภาคก่อสร้าง เฟอร์นิเจอร์ เครื่องใช้ไฟฟ้า และ Supply Chain อีกมากมาย และเป็นปัจจัยสี่ในการดำรงชีวิตและในแง่การออมเพราะว่าราคาของทรัพย์สินมันควรจะเพิ่มพูนขึ้นในอนาคตซึ่งอาจถือได้ว่ามันคือการสะสมความมั่งคั่งของครอบครัว

นอกจากนี้ ภาคอสังหาริมทรัพย์ยังมีความสำคัญต่อสถาบันการเงินต่างๆ เพราะเหตุว่าสัดส่วนสินเชื่อประเภทนี้จะมีอยู่ประมาณ 1 ใน 5 ของระบบสถาบันการเงิน คิดเป็นสินเชื่อ Postfinance เพื่อที่อยู่อาศัยที่ให้แก่ผู้กู้ซื้อบ้าน-ซื้อคอนโด 18% และสินเชื่อ Pre-finance สำหรับคนที่ทำธุรกิจเป็นผู้พัฒนาอสังหาริมทรัพย์ 4% ตัวเลข ณ สิ้นไตรมาส 3 ของปี 2561 มีมูลค่ารวม 4.4 ล้านล้านบาท เทียบกับสินเชื่อภาคเอกชน ซึ่งมีมูลค่า 20.3 ล้านล้านบาท ก็ต้องถือว่าสินเชื่อตัวนี้มีนัยสำคัญต่อเศรษฐกิจและเสถียรภาพระบบการเงินโดยรวม

การติดตามวิเคราะห์ และจับหาสัญญาณความเสี่ยงอย่างใกล้ชิด คำตอบก็คือว่าเพื่อป้องกันปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้น และเป็นภาพหลอนมาตั้งแต่เหตุการณ์วิกฤตการณ์ทางการเงินปี 2540 งานวิจัยของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ หรือ IMF พบว่าในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา 2 ใน 3 ของวิกฤตการเงินเกือบ 50 ครั้งทั่วโลก มักจะเริ่มจากปัญหาในภาคอสังหาริมทรัพย์โดยมีสินเชื่อเพื่อที่อยู่อาศัยเป็นหนึ่งในปัจจัยต้นเหตุของการเกิดที่สำคัญ

แนวความคิดการดักจับความเสี่ยงที่พูดกันมาโดยตลอดที่ว่า จับควันให้ไว ดับไฟให้ทัน ป้องกันอย่าให้ลาม คือ ต้องรู้พฤติกรรมของคนกู้ คนให้กู้ คนทำอสังหาริมทรัพย์ และการรวบรวมวิเคราะห์ข้อมูล สัญญาณเสี่ยงต่างๆ เพื่อประเมินดูความเสี่ยงในลักษณะมองไปข้างหน้าบวกกับการสอบทานข้อเท็จจริง

โดยพิจารณาว่าหากปล่อยต่อไปจะก่อให้เกิดพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม จึงควรมีการดูแลป้องกันแต่เนิ่นๆ ไม่ให้ปัญหาลุกลามใหญ่โตในวงกว้าง

เครื่องมือหนึ่งที่ผู้เขียนคิดว่า ธนาคารกลางน่าจะได้นำมาใช้ คือ เครื่องมือการค้นหาข้อมูลในสื่อสังคมออนไลน์ เพื่อนำเอาข้อมูลเรื่องสินเชื่อ Top up สินเชื่อมีเงินทอน การรับจ้างปั้นประวัติเพื่อขอกู้บ้านกู้คอนโด

และการออกข่าวของฝั่งคนกำกับดูแลนั้นมันเป็นการใช้คำบ้านๆ ไม่ใช่ภาษาแบบในรั้วในวังแบบหนังออเจ้า หรือภาษาเศรษฐศาสตร์ เช่น ประเภทอุปสงค์ส่วนเกิน อุปทานส่วนขาด สภาวะสมดุลของราคา

หรือการแสวงหาค่าเช่าส่วนเกินทางเศรษฐศาสตร์ ที่ร้ายกว่านั้นก็เช่นคำว่า Search for Yield ในอดีตจะพูดว่าหมายถึงพฤติกรรมการแสวงหาผลตอบแทนโดยคำนึงถึงความเสี่ยงต่ำเกินไป

ถ้าเราจะพูดจากันแบบง่ายๆ ให้คนทั่วไป Search for Yield น่าจะหมายถึงพฤติกรรมความงก+ความโลภ+การหลอกตัวเอง ว่ามันคงไม่เกิดอะไรร้ายๆ กับสิ่งที่เราทำลงไป มันเปรียบเหมือน ชูชกก็น่าจะเห็นภาพชัดเจนกว่า

ทีนี้พอเห็นควันเริ่มก่อตัวขึ้น การพัดควันให้จางแบบตรงเป้าหมาย ตรงกับปัญหา เล็งให้ตรงจุด จึงนำมาสู่มาตรการที่ค่อนข้างเฉพาะเจาะจงที่เรียกว่า Macroprudential ผู้เขียนเองก็ไม่สามารถแปลออกมาได้ชัดเจน แต่จะใช้การสื่อสารกับชาวบ้าน ก็คือ การทิ่มไปที่จุดเป็นจุดตาย จุดสลบของเรื่องเปรียบเทียบง่ายๆ คือารใช้เครื่องมือทิ่มไปที่จุดสลบ ทำให้ปัญหามันสลบไปเลยอะไรแบบนั้น

เช่น ถ้าเราพบว่ามีการให้สินเชื่อเกินกว่ามูลค่าหลักประกัน รวมถึงกรณี สินเชื่อเงินทอนที่แพร่หลาย โดยเงินส่วนหนึ่งเป็นการให้สินเชื่อเพื่อวัตถุประสงค์อื่นเพิ่มเติมจากการกู้ซื้อที่อยู่อาศัยที่เรียกว่า สินเชื่อ Top-up แล้วเอาเงินที่ได้ส่วนนี้ไปซื้อเฟอร์นิเจอร์

เอาเงินจากการเป็นหนี้ไปจ่ายเบี้ยประกัน หรือเอาไปใช้จ่ายทั่วไป เป็นต้น ลักษณะดังกล่าวเป็นสัญญาณเสี่ยงที่ควรจะดูแล ที่สำคัญคือทิศทางอัตราดอกเบี้ยเงินกู้ถ้ามีการเพิ่มขึ้นแล้ว ยอดผ่อนต่อเดือนเพิ่มสูงขึ้น จนถึงจุดที่ผ่อนไม่ไหวเกิดการค้างชำระในที่สุด ดูได้จากหนี้เสีย หนี้ปรับโครงสร้าง หนี้ค้างชำระ มันมีทิศทาง เพิ่มขึ้นในอนาคตใช่หรือไม่

ประเด็นเชิงสังคม ธนาคารแห่งประเทศไทย มองออกไปว่า ในเรื่องความสามารถที่จะเป็นเจ้าของที่อยู่อาศัย เนื่องจากการหย่อนมาตรฐานการให้สินเชื่อเพื่อที่อยู่อาศัย หรือที่เรียกกันว่าหย่อนเกณฑ์การให้กู้ ก็จะเกิดเหตุการณ์ที่จะเอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มผู้กู้ซื้อเพื่อลงทุนหรือเก็งกำไร มากกว่ากลุ่มผู้กู้ซื้อเพื่ออยู่อาศัยจริง เพราะโดยความเชื่อโดยทั่วไปต่างก็คิดกันว่า สถาบันการเงินมักประเมินว่าคนมีรายได้ต่ำมีความเสี่ยงในการผิดนัดชำระที่สูงกว่าคนมีรายได้สูงทำให้คนมีรายได้ต่ำกู้ไม่ผ่านหรือไม่ได้รับการอนุมัติเงินกู้ ขณะที่สถาบันการเงินค่อนข้างจะมั่นใจในการปล่อยสินเชื่อให้แก่กลุ่มคนมีรายได้สูงกู้ได้ง่ายกว่า

ดังนั้น คนมีรายได้สูงจึงยิ่งมีสภาพคล่องเพิ่ม เอาไปเก็งกำไร ซื้อหลายห้องหลายหลัง แล้วก็กู้เพิ่มมากขึ้นไปอีก พฤติกรรม Search for Yield หรือพฤติกรรมความงก+ความโลภ+การหลอกตัวเองว่ามันคงไม่เกิดอะไรร้ายๆ กับสิ่งที่เราทำลงไป จะยิ่งส่งผลให้ราคาอสังหาริมทรัพย์โดยรวมเพิ่มขึ้นไปโดยไม่มีเหตุผลได้อีก ประเด็นนี้ถือได้ว่ามีความรอบคอบ มองไกล ติดดิน สวยงามมากๆ

เมื่ออ่านมาถึงตรงนี้ หากเราเข้าใจเหตุว่าทำไมคนที่เขาต้องออกมาตรการที่อาจทำให้คนกู้บ้าน กู้คอนโดยากขึ้น ต้องกู้แบบสมเหตุสมผลมากขึ้น

นั่นก็น่าจะเป็นสิ่งที่ดีต่อความมั่นคงของครัวเรือนไม่ใช่หรือ และฝั่งคนทำบ้าน ทำคอนโดขายก็ต้องทำใจให้ได้ว่ามันคือความเสี่ยงของการทำธุรกิจครับ